Η αγορά ακινήτων ως ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγικούς κλάδους της οικονομίας, είναι απόλυτα συνυφασμένη με την ευρύτερη οικονομία. Αποτέλεσε πολλές φορές την κορωνίδα ανάπτυξης στον τόπο μας, αλλά και κάποιες φορές την πηγή προβλημάτων (βλέπε κόκκινα δάνεια και χρυσά διαβατήρια). Η κτηματαγορά και η πορεία της επηρεάζεται κυρίως από την προσφορά και τη ζήτηση. Άρα και οι προοπτικές της αγοράς για το 2023 θα εξαρτηθούν από αυτούς τους δύο θεμελιώδεις παράγοντες.
Για να μελετήσουμε τις προοπτικές και το μέλλον της κτηματαγοράς το 2023, θα πρέπει να δούμε πρώτα το πως κινήθηκε η αγορά τους πρώτους πέντε μήνες του έτους (Ιανουάριος – Μάιος 2023).
Η κυπριακή αγορά ακινήτων τους πρώτους πέντε μήνες του έτους (Ιανουάριος – Μάιος 2023), κινήθηκε φυσικά όπως αναμενόταν σε χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά (2022), που ήταν και η καλύτερη της τριετίας λαμβάνοντας υπόψη την περίοδο της πανδημίας (Μάρτιος 2020 – Ιούλιος 2022), αλλά γενικά σε πολύ καλά επίπεδα λαμβάνοντας κανείς υπόψη όλες τις συγκυρίες (Ενεργειακή κρίση – Αυξητικές πληθωριστικές τάσεις – Αυξητικά επιτόκια) τα οποία προκλήθηκαν από την συνεχιζόμενη Ρώσο – Ουκρανική σύγκρουση.
Ανασκόπηση των πρώτων πέντε μηνών του έτους (Ιανουάριος – Μάιος 2023)
Η αρχή της χρονιάς βρήκε την αγορά των οικιστικών ακινήτων να κινείται φυσικά όπως αναμενόταν σε χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά (2022), για τους λόγους που παρατίθενται στην προηγούμενη παράγραφο.
Από τις αρχές Ιουνίου παρατηρείται μια συνεχής αύξηση στη ζήτηση αλλά όχι στις αγοραπωλησίες, οι οποίες θα πρέπει να τρέξουν με γοργούς ρυθμούς για να καλύψουν το χαμένο έδαφος των πρώτων πέντε μηνών του έτους (Ιανουάριος – Μάιος 2023).
Παρόλα αυτά και όλους τους δυσμενείς παράγοντες, η κτηματαγορά φαίνεται να αντέχει και να αποτελεί την κορωνίδα της Κυπριακής οικονομίας.
Επίσης, μέχρι και σήμερα δεν έχει παρατηρηθεί μείωση στις τιμές των ακινήτων, κυρίως λόγω των μέτρων που πήρε η Κυβέρνηση για στήριξη νεαρών ζευγαριών που θέλουν να εγκατασταθούν στην Ύπαιθρο ή σε Ακριτικές περιοχές. Τα μέτρα θα φέρουν θετικά αποτέλεσμα από τώρα και στο εξής.
Εκείνο που είναι σημαντικό να αναφερθεί και να γίνει πλέον κατανοητό από όλους, είναι ότι η κτηματαγορά δεν μπορεί να κινείται ενιαία, αλλά κάθε κατηγορία ακινήτων καθώς και κάθε πόλη να έχει την δική της πορεία. Για παράδειγμα, σε αντίθεση με τις άλλες πόλεις, η πρωτεύουσα είναι αυτή που κινείται πάντοτε στα ίδια επίπεδα. Αυτό το στατιστικό από μόνο του αποδεικνύει ότι οι επενδύσεις και οι επενδυτές μπορεί να αισθάνονται πιο ασφαλείς.
Οι υπόλοιπες πόλεις, κυρίως η Λεμεσός και η Πάφος, έχουν τα μεγαλύτερα σκαμπανεβάσματα και αυτό το στατιστικό από μόνο του αποδεικνύει ότι οι επενδύσεις και οι επενδυτές δεν μπορούν να αισθάνονται ασφαλείς. Επίσης, δείχνει την εξάρτηση των δύο αυτών πόλεων στους ξένους αγοραστές, κυρίως από Ρωσία – Ουκρανία, οι οποίοι λόγω των περιορισμών στα ταξίδια αλλά και των κεφαλαίων, δεν αναμένεται να έρθουν να επενδύσουν μαζικά το 2023, ίσως και τα επόμενα χρόνια.
Πού οδηγούνται όμως τα ακίνητα;
Ας πάρουμε όμως τα διαφορετικά κομμάτια της αγοράς και να τα αναλύσουμε ξεχωριστά.
- Αγορά Διαμερισμάτων/Κατοικίας
Η εν λόγω κατηγορία θα πρέπει να διαχωριστεί σε κατοικίες που απευθύνονται σε ντόπιους για πρώτη κατοικία, διαμερίσματα για επένδυση και παραθαλάσσιες κατοικίες πολυτελείας.
- Πρώτη κατοικία.
Θεωρητικά στη συγκεκριμένη αγορά θα περίμενε κάνεις τις μικρότερες επιπτώσεις, μιας και η ανάγκη για στέγαση δεν μπορεί να υποκατασταθεί. Σίγουρα τα ακίνητα, όπως διαμερίσματα και σπίτια σε καλές αστικές περιοχές που αφορούν πρώτη κατοικία, θα περίμενε κάνεις να επηρεαστούν λιγότερο από κάθε άλλο ακίνητο. Για τον Κύπριο έχει μεγάλη σημασία η αγορά κατοικίας η οποία ενδείκνυται να εξασφαλίζει άνετους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους. Όμως η πίεση που εξάσκησε και συνεχίζει να εξασκεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς το Κυπριακό Υπουργείο Οικονομικών και την Κυπριακή Βουλή για μείωση των τετραγωνικών μέτρων στις κατοικίες και σε συνδυασμό με την πολυπλοκότητα του τρόπου δανεισμού καθηλώνουν τις αγοραπωλησίες.
- Επενδυτικά Διαμερίσματα.
Όσον αφορά τα μισθώματα στις αστικές κατοικίες και στα διαμερίσματα, εκτιμάται ότι δεν θα υπάρξουν μεγάλες μειώσεις και θα μείνουν ανθεκτικά στη ζήτηση όπως στα προ Ρώσο – Ουκρανικής σύγκρουσης επίπεδα, εκτός κάποιων περιπτώσεων όπου υπολογίζεται μείωση της τάξης του 10% – 20%. Ως εκ τούτου, οι επενδυτές θα ψάχνουν μεγαλύτερες αποδόσεις για να καλύψουν το ρίσκο πιθανής μείωσης των ενοικίων. Τα υψηλά όμως επιτόκια απωθούν αρκετούς στο να επενδύσουν σε ακίνητα και η πρώτη τους επιλογή είναι τα διαμερίσματα σε αστικά κέντρα και κοντά σε πανεπιστήμια. Αυτή η τάση αναμένεται να συνεχιστεί, μιας και δεν υπάρχουν πολλές εναλλακτικές επιλογές επένδυσης στη χώρα μας.
- Παραθαλάσσιες Κατοικίες.
Κατακόρυφη μείωση παρουσιάζεται τους τελευταίους μήνες, από την αρχή του χρόνου, στη ζήτηση παραθαλάσσιας κατοικίας, όπου ενδιαφερόμενοι αγοραστές από το 2018 – 2021, ακόμη και αρχές του 2022, έψαχναν ενεργά για να αγοράσουν ακίνητα. Για τους επενδυτές από χώρες μη μέλη της Ε.Ε. επιπλέον κίνητρο αποτελούσε και η δυνατότητα να λάβουν υπηκοότητα στην Κύπρο, πρόγραμμα το οποίο σταμάτησε. Η Πανδημία, η συνακόλουθη οικονομική ύφεση και το τέλος του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος, η Ρώσο – Ουκρανική σύγκρουση πιέζουν τη ζήτηση και τις τιμές, ειδικά στις πολυτελείς παραθαλάσσιες κατοικίες. Επίσης, αυτό που θα αλλάξει εκτιμάται ότι θα είναι η βραχυχρόνια μίσθωση (τύπου «Airbnb»), η οποία είχε ήδη αρχίσει να υποχωρεί κάτι που επίσης, θα πιέσει τις τιμές, μια και οι αποδόσεις τουριστικών καταλυμάτων θα είναι χαμηλότερες.
Πρόβλεψη:
Σταθεροποίηση διαμερισμάτων και κατοικιών που απευθύνονται στην κυπριακή μεσαία τάξη με πιέσεις προς τα κάτω. Μείωση περί το 10% και σε κάποιες περιπτώσεις και 20% σε διαμερίσματα που απευθύνονται σε φοιτητές, κάτι που θα αποτελεί διόρθωση τιμών. Μείωση αξιών στα ακίνητα που απευθύνονταν σε ξένους επενδυτές για να επιτευχθεί εισροή κεφαλαίων.
- Αγορά Γραφείων.
Εκτός από τις ανάγκες που προκύπτουν για ιδιοκατοίκηση, ένα άλλο σημαντικό κομμάτι της κτηματαγοράς είναι η εξεύρεση επαγγελματικής στέγης. Τα δεδομένα αλλάζουν σταδιακά και στον τομέα αυτό, ευτυχώς προς το καλύτερο και ενδεχομένως οι ρυθμοί ανάπτυξης στον τομέα αυτό να μας εκπλήξουν ευχάριστα.
Για παράδειγμα, η αναζήτηση γραφείων έρχεται πλέον με νέες απαιτήσεις για πιο σύγχρονα και με ενεργειακή απόδοση κτίρια. Γραφεία που θεωρούνται δεύτερης και τρίτης κατηγορίας, τα λεγόμενα Grade B και Grade C, δεν θα έχουν πλέον τόσο μεγάλη ζήτηση, σε αντίθεση με γραφεία που ανήκουν στην κατηγορία Grade A και που πληρούν τις προδιαγραφές του υγειονομικού πρωτοκόλλου, έχουν καλύτερο εξαερισμό, καλύτερα συστήματα κλιματισμού και ενεργειακή απόδοση και γενικότερα είναι πιο σύγχρονα κτήρια.
Άρα, είναι πιθανό να δούμε εταιρείες να στρέφονται σε τέτοιου είδους ακίνητα, με αποτέλεσμα να επηρεαστούν οι τιμές για γραφεία των κατηγοριών Grade B και Grade C.
Βραχυπρόθεσμα, εκτιμάται ότι οι ανάγκες σε χώρους ανά επιχείρηση θα μειωθούν, παρέχοντας ωστόσο το οικονομικό περιθώριο για αναζήτηση ενοικίασης χώρων υψηλότερων προδιαγραφών, ποιότητας και θέσης. Δηλαδή, αναμένεται ότι οι εταιρείες θα μειώσουν το εμβαδό που χρησιμοποιούν, αλλά θα προτιμήσουν γραφεία που ανήκουν στην κατηγορία Grade και που πληρούν τις προδιαγραφές.
Επομένως, οι αρνητικές επιπτώσεις αναμένονται στις αξίες και στα ενοίκια των δευτερευουσών αγορών, ενώ εκτιμάται ότι τα ενοίκια των γραφείων υψηλών προδιαγραφών θα παραμείνουν σταθερά και ανοδικά.
Ένα άλλο θετικό πρόσημο στον τομέα αυτό είναι η σταδιακή μείωση του χρόνου τηλεργασίας σε σχέση με την περίοδο του Κορονοϊού.
Πρόβλεψη:
Μείωση τιμών (ενοικίων / τιμές πώλησης) ακινήτων δευτερευούσης τάξης (Grade B and C Office Spaces), σταθεροποίηση και άνοδος γραφείων Grade A λόγω αυξημένης προσφοράς και στροφής εταιρειών σε πιο ποιοτικούς χώρους. Πολύ σημαντικό ρόλο θα παίξουν τα κίνητρα για το «headquartering» με σκοπό την προέλκυση ξένων εταιρειών για δημιουργία περιφερειακών γραφείων στην Κύπρο.
- Εμπορικά καταστήματα λιανεμπορίου και Κέντρα Αναψυχής/Εστιατόρια.
Ο τομέας που έχει πληγεί και συνεχίζει ακόμα περισσότερο είναι αυτός των καταστημάτων. Λόγω του ότι η πραγματική οικονομία αναμένεται να πληγεί, με αποτέλεσμα να μειωθεί ο καταναλωτισμός και κάποιες επιχειρήσεις πιθανόν, να μειωθεί η ικανότητα τους να καταβάλουν το ενοίκιο τους. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα μείωση των ενοικίων με εξαίρεση δε υψηλής εμπορικότητας δρόμους. Επίσης, αναμένεται μείωση ενοικίων σε επιχειρήσεις food & beverage.
Σίγουρα η εξοικείωση του κοινού με το ηλεκτρονικό εμπόριο, που επιταχύνεται θέτει σε μεγάλο κίνδυνο τα ενοίκια των καταστημάτων.
- Άλλες κατηγορίες.
Ο ιατρικός τομέας φαίνεται επίσης, να συγκεντρώνει ενδιαφέρον, με αρκετούς επενδυτές να σπεύδουν να ενημερωθούν για έναν κλάδο που παραδοσιακά ήταν εξαιρετικά εξειδικευμένος, αλλά στον οποίο αναγνωρίζονται ισχυρές προοπτικές και ειδικότερα μετά την λειτουργία του ΓΕΣΥ.
Ωστόσο, με τα κατάλληλα μέτρα στήριξης της οικονομίας για τη διατήρηση της ρευστότητας των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων εκτιμάται ότι θα περιοριστούν οι συνέπειες. Ωστόσο, οι συνέπειες δεν θα είναι ενιαίες και οι ρυθμοί της μελλοντικής ανάκαμψης θα διαφοροποιηθούν ανάλογα με το είδος, την πόλη, τη θέση και τα ειδικά χαρακτηριστικά του κάθε ακινήτου.
Ερώτημα αποτελεί το πόσο πολύ θα επηρεάσει η συνεχιζόμενη Ρώσο – Ουκρανική σύγκρουση, τις κατηγορίες ακινήτων που απευθύνονταν σε ξένους επενδυτές, οι οποίοι πλέον δεν έχουν τη δυνατότητα να επενδύσουν.
Επίσης, σημαντικό ρόλο θα παίξουν και οι τράπεζες προκειμένου να βοηθήσουν τις βιώσιμες εταιρείες και να μην εκτοξευτούν τα «κόκκινα» δάνεια, λόγω των πρωτοφανών συνθηκών που δημιουργούνται στην οικονομία. Σίγουρα οι κυπριακές τράπεζες είναι σε πολύ καλύτερη θέση και με αρκετά καλή κεφαλαιοποίηση να διαχειριστούν την κρίση σε σχέση με την κρίση του 2013, και της εποχής του Κορονοϊού, κάτι που θα βοηθήσει να έρθει γρηγορότερα η ανάκαμψη στην οικονομία.
Σίγουρα δεν μπορεί κάποιος να αναμένει αυξήσεις στα μισθώματα και κατ’ επέκταση στις αξίες, όταν η οικονομία υποφέρει. Από την άλλη, όπως προαναφέραμε, κάποιες κατηγορίες ακινήτων, όπως τα οικιστικά ακίνητα, αντιστέκονται. Ως εκ τούτου, όταν έρθει ανοδικός κύκλος στην οικονομία, θα δούμε ανάκαμψη και γενικότερα στον κλάδο του Real Estate.
Η ανάκαμψη σίγουρα εκτός από τη βοήθεια των τραπεζών χρειάζεται και τη βοήθεια της πολιτείας.
Πιο κάτω παραθέτω εισηγήσεις / ενέργειες που πρέπει να γίνουν για συγκράτηση της κρίσης και ανάκαμψη του κλάδου, ο οποίος αναμένεται για μία ακόμη φορά να είναι πρωτοστάτης στην ανάπτυξη της οικονομίας.
- Κίνητρα σε ξένες εταιρείες για δημιουργία Headquarters στην Κύπρο (πολλαπλά οφέλη τόσο σε οικιστικά αλλά και σε εμπορικά ακίνητα).
- Προσέλκυση Βρετανών και βρετανικών εταιρειών μετά το BREXIT.
- Κίνητρα για ανάπλαση παλιών κτηρίων.
- Μείωση της γραφειοκρατίας.
- Τοποθέτηση / επανατοποθέτηση όλων των κλειστών ακινήτων – Σπίτια – Διαμερίσματα που με βάση στοιχεία που εξασφάλισε από την Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου, το ΕΤΕΚ, ανέρχονται σε 33 χιλιάδες οικιστικές μονάδες.
Επιβολή μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ στην απόκτηση πρώτης (1ης) Κατοικίας ή / και Διαμερίσματος.
Αναμένεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η αποδοχή / διαφοροποίηση στο πιο πάνω θέμα ως ακολούθως:
Μέχρι σήμερα ισχύει, τα πρώτα 200 τ.μ. / επιβαρύνονται με 5% ΦΠΑ και από το 201ο τ.μ. και πάνω / επιβαρύνονται με 19% ΦΠΑ, ανεξαρτήτως ποσού.
Η διαφοροποίηση αν εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ισχύει, τα πρώτα 130 τ.μ. / επιβαρύνονται με 5% ΦΠΑ και από το 131ο τ.μ. έως τα 190 τ.μ. (δηλαδή 60 τ.μ.) θα επιβαρύνονται με 19% ΦΠΑ, με όριο ποσού τις €350.000,00, αλλά αν η κατοικία ή/και το Διαμέρισμα υπερβεί τα 190 τ.μ., τότε η επιβάρυνση θα είναι 19% ΦΠΑ, από το πρώτο τ.μ.
Με τα σημερινά δεδομένα εσωτερικός / κλειστός χώρος θεωρείται ή και συμπεριλαμβάνεται και η εξωτερική τοιχοποιία.
Με την διαφοροποίηση αν εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εσωτερικός / κλειστός χώρος θα θεωρείται χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η εξωτερική τοιχοποιία (από πληροφόρηση που έχω) σε ένα διαμέρισμα των 80 τ.μ., εξοικονομούνται περίπου 20 τ.μ. και άρα στα 130 τ.μ.= 20 τ.μ. = 150 τ.μ. και ούτω καθ’ εξής.
Μετάβαση στην πράσινη ανάπτυξη.
Με την υπογραφή του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (2021) «Κύπρος του Αύριο», οι Αρχές της χώρας έχουν δεσμευτεί, μεταξύ άλλων να συμβάλουν στην προσπάθεια επίτευξης του στόχου για μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2050. Αυτό άλλωστε περιλαμβάνεται στους 17 στόχους του Σχεδίου των Ηνωμένων Εθνών για την Βιώσιμη Ανάπτυξη, (στόχος 13 για την Κλιματική Αλλαγή). Βασική προϋπόθεση για την επίτευξη του στόχου 13 είναι, μεταξύ άλλων, η χρηματοδότηση αυτού που ονομάζεται «πράσινη μετάβαση» και «πράσινη οικονομία».
Σημαντικός ο ρόλος των τραπεζών.
Τόσο η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου (ΕΚΚ), όσο και τα Υπουργεία Εμπορίου και Βιομηχανίας και Οικονομικών ενθαρρύνουν τους οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στον τομέα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και ειδικότερα τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να συμβάλουν στην επιτάχυνση της μετάβασης σε μια καθαρή οικονομία μηδενικών εκπομπών. Τους ενθαρρύνουν ταυτόχρονα να διασφαλίσουν ότι αυτή η μετάβαση θα γίνει ομαλά για τους συμμετέχοντες στην αγορά. Η παραχώρηση «πράσινων δανείων» αποτελεί μέρος της ευρύτερης προσπάθειας για διευκόλυνση και υποστήριξη μιας «πράσινης», οικονομίας η οποία θα καλύπτει το τρίπτυχο Environment Social Governance (ESG), για βιώσιμη οικονομική δραστηριότητα. Είναι όμως δεδομένο, ότι η κλιματική αλλαγή κατέχει πλέον περίοπτη θέση στις πολιτικές ατζέντες εξού και καταγράφεται αύξηση αριθμητικά και ποσοτικά τόσο των λεγόμενων «πράσινων δανείων», όσο και των δανείων, που συνδέονται με τη Βιωσιμότητα ευρύτερα. Είναι δε εμφανής η προσπάθεια των δανειζόμενων από τη μια και των χρηματοδοτών από την άλλη να βελτιώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα.
«Πράσινα» ή δάνεια βιωσιμότητας;
Είναι σημαντικό ωστόσο να επισημάνουμε ότι κάτω από τον ορισμό «πράσινα δάνεια», υπάρχει ένας ουσιώδης διαχωρισμός, ο οποίος αφορά αυτά καθαυτά τα «πράσινα δάνεια» και τα δάνεια τα οποία συνδέονται με τη Βιωσιμότητα. Τα «πράσινα δάνεια» είναι εκείνα που συν ομολογούνται για την υλοποίηση έργων φιλικών προς το περιβάλλον. Μπορεί για παράδειγμα να διοχετευθούν για τη δημιουργία «πράσινων κτιρίων». Τα δάνεια που συνδέονται με τη Βιωσιμότητα, ωστόσο, δεν χρειάζεται να χρησιμοποιηθούν για «πράσινο» σκοπό. Παρέχουν όμως κίνητρα στον δανειολήπτη (για παράδειγμα μπορεί να προσφερθεί χαμηλότερο επιτόκιο ή περιθώριο αποπληρωμής στη βάση πολύ συγκεκριμένων όρων) για να βελτιώσει την απόδοσή του και να λειτουργεί στο πλαίσιο μιας κοινωνικά βιώσιμης οικονομικής δραστηριότητας. Πρόσφατα, διεθνής κολοσσός εξασφάλισε δάνειο €1,5 δισ., που συνδέεται με τη Βιωσιμότητα, καθώς το περιθώριό του συνδέεται με την πρόοδό του στη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από τις δραστηριότητές του και την χρήση των προϊόντων του από τους πελάτες του.
Τα δεδομένα και οι προοπτικές στα ακίνητα.
Ο τομέας των ακινήτων μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην πορεία της Κύπρου για μια βιώσιμη, μη ενεργοβόρα, οικονομία καθώς αντιπροσωπεύει περίπου το 40% των συνολικών εκπομπών άνθρακα στην χώρα. Άλλωστε, όπως αναφέραμε και προηγουμένως, τα «πράσινα δάνεια» μπορούν να διοχετευθούν στη χρηματοδότηση έργων (Project Finance), τα οποία να περιλαμβάνουν «πράσινα κτήρια» ή «εγκαταστάσεις» που πληρούν εθνικά, περιφερειακά ή διεθνώς αναγνωρισμένα πρότυπα ή πιστοποιήσεις.
Η πρόσβαση στη χρηματοδότηση είναι ένα ζήτημα που αντιμετωπίζουν όλες οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια της εξέλιξής τους.
Το Κράτος συνεργάζεται με την ΕΕ για τη διάθεση των περισσοτέρων από τα εργαλεία που αναπτύσσονται με τη στήριξη τόσο εθνικών αλλά κυρίως, ευρωπαϊκών πόρων. Σ’ αυτό το πλαίσιο απαιτείται η κατ’αρχήν συμμετοχή εθνικών χρηματοπιστωτικών διαμεσολαβητών, όπως τράπεζες, άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και ταμεία συμμετοχών (funds) αναλόγως του τύπου του εργαλείου (π.χ. δάνειο, εγγύηση, μετοχικό κεφάλαιο). Κατ’ επέκταση, όταν λαμβάνεται μία πολιτική απόφαση για δημιουργία ενός χρηματοοικονομικού μηχανισμού, τον σχεδιασμό του εν λόγω μηχανισμού ακολουθεί πρόσκληση της Αρμόδιας Αρχής, σε εθνικό ή ευρωπαϊκό επίπεδο. Ουσιαστικά απευθύνεται σε χρηματοπιστωτικούς φορείς οι οποίοι ενδιαφέρονται να συμμετέχουν στην εφαρμογή του μηχανισμού, συνήθως με ιδία συμμετοχή και διαμερισμό του ρίσκου της χρηματοδότησης. Για παράδειγμα «τρέχουν» διάφορα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης κτηρίων, εγκατάστασης φωτοβολταϊκών συστημάτων κοκ.
Χρηματοοικονομικά εργαλεία έχουν υιοθετηθεί και διατίθενται με ειδικούς όρους από Τράπεζες ή άλλους χρηματοδοτικούς οργανισμούς ή χρηματοπιστωτικούς φορείς αλλά και μέσω των προγραμμάτων και κονδυλίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την συμμετοχή αρμόδιων Αρχών για την παραχώρηση χρηματοοικονομικών εργαλείων που αφορούν μηχανισμούς που στηρίζονται άμεσα ή έμμεσα από εθνικούς πόρους ή ευρωπαϊκά κονδύλια.
Άγγελος Κωνσταντίνου
Σύμβουλος Ακινήτων του Ομίλου ΔΑΝΟΣ
